સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના એક મહત્વના નિર્ણયમાં કહ્યું છે કે ભલે મુખ્ય સચિવની નિમણૂક કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા કરવામાં આવે, પરંતુ તેમણે કેટલાક વિષયો પર દિલ્હીની ચૂંટાયેલી સરકારની સૂચનાઓનું પાલન કરવું પડશે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે નોકરિયાતો અને અધિકારીઓએ રાજકીય રીતે તટસ્થ રહેવાની જરૂૂર છે.
મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડી.વાય. ચંદ્રચુડ, જસ્ટિસ જે.બી. જસ્ટિસ પારડીવાલા અને મનોજ મિશ્રાની બેન્ચે 29 નવેમ્બરે આદેશ આપ્યો હતો, પરંતુ વિગતવાર ચુકાદો હવે સુપ્રીમ કોર્ટની વેબસાઇટ પર અપલોડ કરવામાં આવ્યો છે. આ નિર્ણયમાં કોર્ટે કહ્યું કે મુખ્ય સચિવની કાર્યવાહી અથવા નિષ્ક્રિયતા દિલ્હીની ચૂંટાયેલી સરકારને મડાગાંઠમાં ન મૂકે. નિર્ણયમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે મુખ્ય સચિવે તે વિષયો પર દિલ્હી સરકારની સૂચનાઓનું પાલન કરવું પડશે જે દિલ્હીની ચૂંટાયેલી સરકારના અધિકારક્ષેત્રમાં છે. જાહેર વ્યવસ્થા, પોલીસ અને જમીન સિવાયના તમામ મુદ્દાઓ દિલ્હી સરકારના અધિકારક્ષેત્રમાં છે.
આ સાથે સુપ્રીમ કોર્ટે એમ પણ કહ્યું કે દિલ્હી સરકારના ટોચના નોકરશાહની સેવાઓને છ મહિના માટે લંબાવવાના કેન્દ્રના નિર્ણયને કાયદાનું ઉલ્લંઘન ગણી શકાય નહીં.
નવા મુખ્ય સચિવની નિમણૂક કરવા અથવા વર્તમાન ટોચના અમલદાર નરેશ કુમારનો કાર્યકાળ તેની સાથે કોઈપણ પરામર્શ કર્યા વિના લંબાવવાના કેન્દ્રના પગલાનો વિરોધ કરતી દિલ્હી સરકારની અરજી પર સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણય આવ્યો છે. નરેશ કુમાર 30 નવેમ્બરે નિવૃત્ત થવાના હતા.
તેના 28 પાનાના ચુકાદામાં, બેન્ચે સર્વોચ્ચ અદાલતના 1973 ના ચુકાદાને ટાંક્યો અને કહ્યું કે તેણે અવલોકન કર્યું છે કે મુખ્ય સચિવનું પદ મહાન વિશ્વાસનું સ્થાન અને વહીવટમાં એક મહત્વપૂર્ણ કડી છે. કોર્ટે આ વર્ષે પાંચ ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેંચના 11 મેના ચુકાદાને ટાંક્યો હતો, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે જાહેર વ્યવસ્થા, પોલીસ અને જમીન સિવાયની સેવાઓના વહીવટ પર કાયદાકીય અને કાર્યકારી સત્તાઓ દિલ્હી સરકાર પાસે છે.
સુપ્રીમ કોર્ટ, મુખ્ય સચિવનું પદ સરકારમાં એક વિશિષ્ટ સ્થાન ધરાવે છે, મુખ્ય સચિવ આવા તમામ કાર્યોને જુએ છે જે દિલ્હી સરકારના કાર્યકારી કાર્યક્ષેત્રની અંદર અને બહાર આવે છે. મુખ્ય સચિવની નિમણૂક કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા કરવામાં આવે છે પરંતુ તેમની કાર્યકારી યોગ્યતાના દાયરામાં આવતી બાબતો પર ચૂંટાયેલી સરકારના નિર્દેશોનું પાલન કરવું જોઈએ.

કાશ્મીરને લગતી 370મી કલમની નાબુદી અંગે સોમવારે સુપ્રીમ કોર્ટનો ફેંસલો

બંધારણની આર્ટીકલ 370 નાબૂદ કરવાના નિર્ણયને પડકારતી અરજીઓ પર સુપ્રીમ કોર્ટ 11 ડિસેમ્બરે પોતાનો ચુકાદો આપશે. ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની 5 જજોની બંધારણીય બેંચે 16 દિવસ સુધી બંને પક્ષોની દલીલો સાંભળ્યા બાદ 5 સપ્ટેમ્બરે નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો. બંને પક્ષોએ બંધારણીય પાસાઓ અને ઐતિહાસિક વિકાસ અંગે ચર્ચા કરી હતી. આ મામલો ખાસ કરીને ત્યારે ગરમાયો જ્યારે કોર્ટે મુખ્ય અરજદાર મોહમ્મદ અકબર લોન પાસેથી એફિડેવિટ માંગી કે તે જમ્મુ અને કાશ્મીરને ભારતનો અભિન્ન અંગ માને છે. ઉલ્લેખનીય છે કે વર્ષ 2019માં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની સરકારે આર્ટીકલ 370 નાબૂદ કરી અને જમ્મુ-કાશ્મીરને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનાવ્યું. આ નિર્ણયની સાથે જ જમ્મુ-કાશ્મીરનો વહીવટ સીધો કેન્દ્રના હાથમાં આવી ગયો. અરજદારોએ 5 ઓગસ્ટ, 2019 ના કેન્દ્ર સરકારના નિર્ણયને પડકાર્યો હતો, જ્યારે તેણે જમ્મુ અને કાશ્મીરને વિશેષ દરજ્જો આપતી કલમ 370 અને કલમ 35અ નાબૂદ કરી હતી. અનુચ્છેદ 370, અનુચ્છેદ 35અ સાથે મળીને, ભારતના બંધારણ હેઠળ જમ્મુ અને કાશ્મીરને વિશેષ દરજ્જો આપે છે, તેને અન્ય કાનૂની ભેદો વચ્ચે અલગ બંધારણ અને અલગ દંડ સંહિતા રાખવાની મંજૂરી આપે છે. અરજીકર્તાઓમાં નેશનલ કોન્ફરન્સ અને પીપલ્સ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી (ઙઉઙ)ના નેતાઓનો સમાવેશ થાય છે.
સુપ્રીમ કોર્ટે એ દલીલનો અસ્વીકાર કર્યો હતો અને કહ્યું કે રાજ્યના બંધારણનો મુસદ્દો તૈયાર કર્યા બાદ 1957માં જમ્મુ અને કાશ્મીરની બંધારણ સભાનો કાર્યકાળ સમાપ્ત થયા પછી કલમ 370 લાગુ નહીં થાય. દરમિયાન, કેન્દ્રએ કલમ 370 નાબૂદ કરવાના સમર્થનમાં દલીલ કરી અને કહ્યું કે જોગવાઈને નાબૂદ કરવામાં કોઈ બંધારણીય અનિયમિતતા નથી.
તમને જણાવી દઈએ કે વર્ષ 2019માં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની સરકારે આર્ટીકલ 370 નાબૂદ કરી હતી અને જમ્મુ-કાશ્મીરને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બનાવ્યું હતું. આ નિર્ણયની સાથે જ જમ્મુ-કાશ્મીરનો વહીવટ સીધો કેન્દ્રના હાથમાં આવી ગયો.
દરમિયાન, નેશનલ કોન્ફરન્સના ઉપાધ્યક્ષ ઓમર અબ્દુલ્લાએ બુધવારે કહ્યું હતું કે ભાજપ સરકારે આર્ટીકલ 370ની જોગવાઈઓને રદ કરીને જમ્મુ અને કાશ્મીર અને બાકીના દેશ વચ્ચેના જોડાણને નુકસાન પહોંચાડ્યું છે.
સંસદમાં કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહના નિવેદન પર પ્રતિક્રિયા આપતા અબ્દુલ્લાએ કહ્યું હતું કે જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખના લોકો અગાઉના રાજ્યનો વિશેષ દરજ્જો રદ કરવાના નિર્ણયથી ખુશ નથી. અબ્દુલ્લાએ કહ્યું કે તેમાં કોઈ શંકા નથી કે સરકારે આમ કરીને લોકોની ભાવનાઓને ઠેસ પહોંચાડી છે. આર્ટીકલ 370 હેઠળ જમ્મુ અને કાશ્મીરને આપેલું વચન કોઈ વ્યક્તિ દ્વારા નહીં પરંતુ દેશ દ્વારા આપવામાં આવ્યું હતું.