બોફોર્સ કૌભાંડનું મડદું ફરી બેઠું થયું: માહિતી આપવા અમેરિકાને ભારતની વિનંતી

સ્વીડન પાસેથી તોપ ખરીદીના કૌભાંડમાં રાજીવ ગાંધી, હિંદુજા અને ક્વાટ્રોચીના નામ ગુંજ્યા હતા

ભારતે અમેરિકાને 64 કરોડ રૂૂપિયાના બોફોર્સ કૌભાંડ સાથે જોડાયેલી મહત્વની માહિતી માંગવા માટે વિનંતી મોકલી છે. ભારત સરકારના આ નવા પગલાને રાજીવ ગાંધીની આગેવાની હેઠળની કોંગ્રેસ સરકારમાં સ્વીડન પાસેથી 155 એમએમ ફિલ્ડ આર્ટિલરી ગન ખરીદવા અંગે થયેલા કૌભાંડની તપાસ ફરી શરૂૂ કરવાના સંકેત તરીકે જોવામાં આવી રહી છે. સીબીઆઈએ તાજેતરમાં જ એક વિશેષ અદાલત દ્વારા જારી કરાયેલ પત્ર યુએસ ન્યાય વિભાગને મોકલ્યો હતો. આ પત્રમાં એજન્સીએ અમેરિકન પ્રાઈવેટ ડિટેક્ટીવ કંપની ફેરફેક્સના વડા માઈકલ હર્ષમેન સાથે જોડાયેલી માહિતી માંગી છે.

2017 માં, હર્ષમેને દાવો કર્યો હતો કે તત્કાલિન વડા પ્રધાન રાજીવ ગાંધી ગુસ્સે થયા હતા જ્યારે તેમણે સ્વિસ બેંક ખાતામાં મોન્ટ બ્લેન્કને શોધી કાઢ્યું હતું. જ્યાં બોફોર્સમાંથી લાંચના નાણાં કથિત રીતે જમા કરવામાં આવ્યા હતા. હર્ષમેને એમ પણ કહ્યું હતું કે તે સમયની સરકારે તેની તપાસ ખોરવી હતી.

સીબીઆઈએ પહેલીવાર ઓક્ટોબર 2024માં દિલ્હી કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો હતો અને તેને યુએસ સત્તાવાળાઓ પાસેથી માહિતી મેળવવાની મંજૂરી આપવા વિનંતી કરી હતી. હર્ષમન ભારતીય એજન્સીઓને સહકાર આપવા માટે સંમત થયા બાદ આ પગલું લેવામાં આવ્યું છે.

બોફોર્સ કૌભાંડનો પર્દાફાશ સ્વીડિશ રેડિયો દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો. 1989ની ચૂંટણીમાં રાજીવ ગાંધીની હારનું આ એક મોટું કારણ બન્યું. જોકે દિલ્હી હાઈકોર્ટે 2004માં પૂર્વ વડાપ્રધાન વિરુદ્ધ લાંચના આરોપોને ફગાવી દીધા હતા, પરંતુ આ કૌભાંડ સાથે જોડાયેલા પ્રશ્નો હજુ પણ યથાવત છે. ઇટાલિયન ઉદ્યોગપતિ ઓટ્ટાવિયો ક્વાટ્રોચીની પણ આમાં શંકાસ્પદ ભૂમિકા હતી, જેઓ રાજીવ ગાંધી સરકારમાં ખૂબ જ પ્રભાવશાળી હતા. તપાસ દરમિયાન ક્વાટ્રોચીને ભારત છોડવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી અને તે મલેશિયા ગયો હતો.

યુપીએ સરકારે બ્રિટનમાં તેમના બેંક ખાતાઓમાંથી લાખો ડોલરની છૂટને પડકારવાનો ઇનકાર કર્યો ત્યારે ક્વાટ્રોચી પર ફરીથી ધ્યાન કેન્દ્રિત થયું. 1987 માં, સ્વીડિશ જાહેર પ્રસારણકર્તાએ ભારત અને સ્વીડન બંનેને આંચકો આપ્યો જ્યારે તેણે હોવિત્ઝર સોદામાં લાંચની ચૂકવણીનો ખુલાસો કર્યો.

સીબીઆઈએ આ કેસમાં 1990માં એફઆઈઆર નોંધી હતી અને 1999 અને 2000માં ચાર્જશીટ દાખલ કરી હતી. રાજીવ ગાંધીને નિર્દોષ જાહેર કર્યા બાદ વિશેષ અદાલતે હિન્દુજા બંધુઓ સહિત અન્ય આરોપીઓ સામેના તમામ આરોપો રદ કરી દીધા હતા. ક્વાટ્રોચીને પણ 2011માં નિર્દોષ જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. કોર્ટે સીબીઆઈની અરજીને માન્ય રાખી અને તેની સામે લેવાયેલી કાર્યવાહી પાછી ખેંચી લીધી.