આંકડા અને કાર્યક્રમ અમલીકરણ મંત્રાલય (MoSPI) એ માર્ચ (2024-25 અથવા FY25) માં સમાપ્ત થનારા વર્તમાન નાણાકીય વર્ષમાં ભારતના GDP વૃદ્ધિના ફર્સ્ટ એડવાન્સ અંદાજ (FAEs) પ્રકાશિત કર્યા છે. એડવાન્સ અંદાજો એ અનિવાર્યપણે નાણાકીય વર્ષ પૂરું થાય ત્યાં સુધીમાં MoSPI ભારતનું આર્થિક ઉત્પાદન શું થવાની અપેક્ષા રાખે છે તેની આગાહી છે.
જીડીપી એ અનિવાર્યપણે એક વર્ષમાં ભારતની સરહદોમાં ઉત્પાદિત તમામ માલસામાન અને સેવાઓનું નાણાકીય માપ છે. તે ભારતીય અર્થતંત્રનું કદ પૂરું પાડે છે. MoSPI મુજબ, માર્ચના અંત સુધીમાં ભારતની નજીવી જીડીપી રૂૂ. 324 લાખ કરોડ થવાની ધારણા છે. ગયા નાણાકીય વર્ષ (ઋઢ24) કરતાં આ 9.7 ટકાની વૃદ્ધિ છે. નજીવી જીડીપી એ ભારતીય અર્થતંત્રના કદ માટે યુએસ ડોલરના સમકક્ષ આંકડા સુધી પહોંચવા માટે વપરાય છે. 85 રૂૂપિયાના વિનિમય દરે, FY25મા ભારતનો GDP 3.8 ટ્રિલિયન હશે.
નોંધનીય છે કે જો 2014માં ભારતનો વિનિમય દર આશરે 61 રૂૂપિયાથી ઘટીને એક ડોલર પર ન આવ્યો હોત તો આજે ભારત 5 ટ્રિલિયન ડોલરની અર્થવ્યવસ્થા (5.3 ટ્રિલિયન ડોલર ચોક્કસ) બનવાનું ગૌરવ લઈ શક્યું હોત.
બીજું નોંધનીય પાસું એ છે કે આ નજીવી જીડીપી ગયા ફેબ્રુઆરીમાં વચગાળાના બજેટ (રૂૂ. 328 લાખ કરોડ) તેમજ જુલાઈમાં રજૂ કરાયેલા સંપૂર્ણ કેન્દ્રીય બજેટ (રૂૂ. 326 લાખ કરોડ)માં રજૂ કરાયેલા બજેટ અંદાજ કરતાં ઓછી છે.
નજીવી જીડીપીમાંથી ફુગાવાની અસરને દૂર કરીને વાસ્તવિક જીડીપી મેળવવામાં આવે છે. દેશની નજીવી જીડીપી વધી શકે છે કારણ કે દેશ વધુ સામાન અને સેવાઓનું ઉત્પાદન કરે છે અથવા વર્તમાન માલ અને સેવાઓના ભાવ વધી ગયા છે (વાંચો ફુગાવો). ઘણી વાર નહીં, આ બંને પરિબળો જીડીપીમાં વધારો તરફ દોરી જાય છે.
વાસ્તવિક જીડીપી એ જણાવે છે કે ભારતે કેટલી હદે વધુ માલસામાન અને સેવાઓનું ઉત્પાદન કર્યું છે અને તે માલ અને સેવાઓના ભાવોને દૂર કરીને આમ કરે છે. MoSPI મુજબ, FY25માં ભારતની વાસ્તવિક જીડીપી રૂૂ. 184.9 લાખ કરોડ હશે – જે નજીવી જીડીપીના માત્ર 57% છે; બાકીનો ભાગ ભાવ વધવાની અસર છે.
નજીવી જીડીપી કે વાસ્તવિક જીડીપીને ધ્યાનમાં લીધા વિના, ડેટા (કોષ્ટક 1 જુઓ) દર્શાવે છે કે ભારતના આર્થિક ઉત્પાદન (જીડીપી)નો વિકાસ દર ધીમો પડી રહ્યો છે. આનો અર્થ એ નથી કે આર્થિક ઉત્પાદન ઘટી રહ્યું છે; માત્ર એટલું જ કે જે દરે તે એક વર્ષથી બીજા વર્ષમાં વધી રહ્યો છે તે ઓછો થઈ રહ્યો છે.
