છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં ક્રેડિટ કાર્ડનો વપરાશ નોંધપાત્ર રીતે વધ્યો છે, જે ગ્રાહક ખર્ચમાં વધારો અને ડિજિટલ પેમેન્ટની વધતી જતી લોકપ્રિયતાને કારણે છે. જોકે, નોન-પર્ફોર્મિંગ એસેટ્સ (NPAs), અથવા ક્રેડિટ કાર્ડ સેગમેન્ટમાં ગ્રાહકો દ્વારા ડિફોલ્ટ થયેલી રકમ પણ ડિસેમ્બર 2024 ના રોજ પૂરા થયેલા 12 મહિનાના સમયગાળા દરમિયાન 28.42 ટકા વધીને રૂૂ. 6,742 કરોડ થઈ છે, એમ ભારતીય રિઝર્વ બેન્કના નવીનતમ ડેટા અનુસાર જાણવા મળ્યું છે.
આરબીઆઈના ડેટા દર્શાવે છે કે ગ્રોસ એનપીએ ડિસેમ્બર 2023માં રૂૂ. 5,250 કરોડથી વધીને વર્તમાન સ્તરે પહોંચી છે, અર્થતંત્રમાં મંદી વચ્ચે લગભગ રૂૂ. 1,500 કરોડનો વધારો થયો છે. આ ડિસેમ્બર 2024માં કોમર્શિયલ બેન્કોના ક્રેડિટ કાર્ડ સેગમેન્ટમાં રૂૂ. 2.92 લાખ કરોડની કુલ લોન બાકીના 2.3 ટકા છે, જે અગાઉના વર્ષમાં રૂૂ. 2.53 લાખ કરોડ ક્રેડિટ કાર્ડના બાકીના 2.06 ટકા હતા.
આરટીઆઈમાં મળેલી માહિતી અનુસાર વિનંતીના જવાબ અનુસાર, ડિસેમ્બર 2020 સુધીમાં ક્રેડિટ કાર્ડ એનપીએ રૂૂ. 1,108 કરોડથી 500 ટકાથી વધુ વધી ગઈ છે. આ એવા સમયે બન્યું છે જ્યારે બેન્કો ડિસેમ્બર 2023માં એકંદર ગ્રોસ એનપીએને રૂૂ. 5 લાખ કરોડ (એડવાન્સના 2.5 ટકા)થી ઘટીને ડિસેમ્બર 2024 સુધીમાં રૂૂ. 4.55 લાખ કરોડ (2.41 ટકા) સુધી લાવવામાં સફળ રહી હતી.
બાકી ક્રેડિટ કાર્ડ સ્વભાવે અસુરક્ષિત છે અને તેના વ્યાજ દરો ઊંચા છે. જ્યારે વ્યાજ અથવા મુખ્ય હપ્તો 90 દિવસથી વધુ બાકી હોય ત્યારે લોન ખાતું ગઙઅ બની જાય છે. જ્યારે ગ્રાહક તેના ક્રેડિટ કાર્ડ બિલની ચુકવણીમાં બિલિંગ સાયકલની બહાર વિલંબ કરે છે, ત્યારે બેંક બાકી લેણાં પર વાર્ષિક 42-46 ટકાના ઊંચા વ્યાજ દરે વ્યાજ વસૂલે છે અને તેનો ક્રેડિટ સ્કોર પણ ઘટી જાય છે.
ત્રણ વર્ષમાં ક્રેડિટ કાર્ડથી રૂા.18.31 લાખ કરોડના ટ્રાન્ઝેક્શન થયા: આરબીઆઇ
દેશમાં ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ ઝડપથી વધી રહ્યો છે, જો ગ્રાહક આ માર્ગ દ્વારા ખર્ચ કરે તો તે કોઈ સંકેત છે. છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં ક્રેડિટ કાર્ડ ટ્રાન્ઝેક્શનનું મૂલ્ય ત્રણ ગણું વધીને માર્ચ 2024માં પૂરા થયેલા વર્ષ દરમિયાન રૂૂ. 18.31 લાખ કરોડ થયું હતું જે માર્ચ 2021માં રૂૂ. 6.30 લાખ કરોડ હતું. જાન્યુઆરી 2025ના મહિનામાં ક્રેડિટ કાર્ડના વ્યવહારો રૂૂ. 1.84 લાખ કરોડ હતા, જે જાન્યુઆરી 2021માં રૂૂ. 64,737 કરોડથી વધુ છે. બેન્કો દ્વારા જારી કરાયેલા ક્રેડિટ કાર્ડની સંખ્યા પણ જાન્યુઆરી 2025 સુધીમાં ઝડપથી વધીને 10.88 કરોડ થઈ ગઈ હતી જે જાન્યુઆરી 2024માં 9.95 કરોડ હતી અને જાન્યુઆરી 2012માં આરબીઆઈ ડેટા દર્શાવે છે.
