પુરાણો કરતાં પણ જૂની છે રાખડી ની પરંપરા, જાણો કેવી રીતે થઈ રક્ષાબંધનના તહેવારની શરૂઆત

રક્ષાબંધન એ ભાઈ-બહેનના પવિત્ર સંબંધનું પ્રતિક છે. આ દિવસે બહેનો તેમના ભાઈના કાંડા પર રક્ષાસૂત્ર બાંધે છે અને તેમના લાંબા આયુષ્ય માટે પ્રાર્થના કરે છે. આ દિવસે, ભાઈઓ તેમની બહેનોને સુંદર ભેટો આપે છે અને તેમની રક્ષા કરવાનું વચન આપે છે. રક્ષાબંધન પર્વની ઉજવણી કેવી રીતે શરૂ થઈ તે અંગે પૌરાણિક માન્યતાઓ છે. આવો જાણીએ રક્ષાબંધનનો ઈતિહાસ અને તેની સાથે જોડાયેલી વાતો.

રક્ષાબંધન શા માટે ઉજવવામાં આવે છે તે અંગે ઘણી પૌરાણિક કથાઓ પ્રચલિત છે. રક્ષાબંધન ક્યારે અને કેવી રીતે શરૂ થયું તે વિશે ઘણી વાર્તાઓ કહેવામાં આવી છે. આજે અમે તમને રક્ષાબંધન સાથે જોડાયેલી પૌરાણિક વાતો જણાવી રહ્યા છીએ. ક્યાંક એવું કહેવાય છે કે રક્ષાબંધનની શરૂઆત સત્યયુગમાં થઈ હતી તો ક્યાંક એવું કહેવાય છે કે રક્ષાબંધનની શરૂઆત માતા લક્ષ્મી અને મહારાજા બલિએ કરી હતી. ચાલો જાણીએ રક્ષાબંધન સાથે જોડાયેલી લોકપ્રિય વાતો.

શ્રવણ કુમાર સાથે સંબંધિત રક્ષાબંધન
આ તહેવારને લઈને ઘણી માન્યતાઓ છે જે દર વર્ષે સાવન મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. કેટલીક જગ્યાએ તેને ગુરુ-શિષ્ય પરંપરાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ તહેવાર મહારાજા દશરથના હાથે શ્રવણ કુમારના મૃત્યુ સાથે પણ જોડાયેલો છે. તેથી, એવું માનવામાં આવે છે કે આ રક્ષા સૂત્ર પહેલા ભગવાન ગણેશને અર્પણ કરવું જોઈએ અને પછી શ્રવણ કુમારના નામ પર એક રાખડી બાજુ પર રાખવી જોઈએ. જેને તમે જીવન આપનાર વૃક્ષો સાથે પણ બાંધી શકો છો.

રક્ષાબંધનનો સંબંધ કૃષ્ણ દ્રૌપદી સાથે છે
મહાભારતની કથા પણ સંબંધિત છે. યુદ્ધમાં પાંડવોની જીત સુનિશ્ચિત કરવા માટે, ભગવાન શ્રી કૃષ્ણએ યુધિષ્ઠિરને સેનાની રક્ષા માટે રાખડીનો તહેવાર ઉજવવાનું સૂચન કર્યું હતું. યુદ્ધમાં અભિમન્યુનો વિજય થાય તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે, તેની દાદી કુંતીએ તેને હાથ પર બાંધેલું રક્ષા સૂત્ર પણ મોકલ્યું હતું. દ્રૌપદીએ તેના મિત્ર અને ભાઈ કૃષ્ણજીને પણ રાખડી બાંધી, જેણે તેનું સન્માન બચાવ્યું. આ દિવસે સાવન મહિનાની પૂર્ણિમાનો દિવસ હતો.

રક્ષાબંધનનો સંબંધ ઈન્દ્ર સાથે છે
પૌરાણિક કથાઓમાં પણ પતિ-પત્ની વચ્ચે રાખડીનો તહેવાર ઉજવવાની પરંપરાનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. એકવાર દેવરાજ ઈન્દ્ર અને રાક્ષસો વચ્ચે ભયંકર યુદ્ધ થયું અને રાક્ષસો હારવા લાગ્યા. ત્યારે દેવરાજની પત્ની શુચિએ ગુરુ બૃહસ્પતિના કહેવાથી દેવરાજ ઈન્દ્રના કાંડા પર રક્ષાસૂત્ર બાંધ્યું હતું. ત્યારે જ સમસ્યા દેવતાઓનો જીવ બચી ગયો.

રક્ષાબંધનનો સંબંધ માતા લક્ષ્મી અને રાજા બલી સાથે છે
એકવાર દેવી લક્ષ્મીએ લીલા બનાવી અને એક ગરીબ સ્ત્રીનો વેશ ધારણ કરીને રાજા બલિની સામે આવી અને તેમને રાખડી બાંધી. બાલીએ કહ્યું કે મારી પાસે તને આપવા માટે કંઈ નથી, આ પર દેવી લક્ષ્મી પોતાના રૂપમાં આવ્યા અને કહ્યું કે તમારી પાસે ભગવાન છે, મારે ફક્ત તે જ જોઈએ છે, હું ફક્ત તેને લેવા આવ્યો છું. આના પર બાલીએ ભગવાન વિષ્ણુને માતા લક્ષ્મી સાથે જવાની મંજૂરી આપી હતી. વિદાય કરતી વખતે ભગવાન વિષ્ણુએ રાજા બલિને વરદાન આપ્યું કે તે દર વર્ષે ચાર મહિના અંડરવર્લ્ડમાં રહેશે. આ ચાર મહિનાઓને ચાર્તુમાસ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે જે દેવશયની એકાદશીથી દેવુથની એકાદશી સુધી ચાલે છે.

રક્ષાબંધન સમ્રાટ હુમાયુ સાથે સંબંધિત છે હુમાયુએ પણ કર્ણાવતીને બહેનનો દરજ્જો આપીને જીવ બચાવ્યો હતો. મધ્યકાલીન કાળમાં રાજપૂતો અને મુસ્લિમો વચ્ચે સંઘર્ષ ચાલતો હતો. રાણી કર્ણાવતી ચિત્તોડના રાજાની વિધવા હતી. જ્યારે રાણી કર્ણાવતીને બહાદુર શાહે મેવાડ પર હુમલો કર્યાના સમાચાર મળ્યા ત્યારે તે ગભરાઈ ગઈ. કર્ણાવતી બહાદુરશાહ સામે લડવા સક્ષમ ન હતું. તેથી, તેણે તેના લોકોની સલામતી માટે હુમાયુને રાખી મોકલી. પછી હુમાયુએ રાખીનું સન્માન જાળવી રાખ્યું અને મેવાડ પહોંચીને બહાદુર શાહ સામે યુદ્ધ કર્યું. તે સમયે હુમાયુ બંગાળ પર હુમલો કરવા જઈ રહ્યો હતો. પરંતુ રાખીના સન્માનને ધ્યાનમાં રાખીને, તેણે રાણી કર્ણાવતી અને મેવાડની સુરક્ષા માટે પોતાનું અભિયાન અધવચ્ચે છોડી દીધું.