શું અકબરે દેશને લૂંટ્યો, તેમના નામમાં ‘મહાન’ કેવી રીતે ઉમેરાયું? રાજસ્થાનના શિક્ષણ મંત્રીના નિવેદન પર સવાલો

રાજસ્થાનના શિક્ષણ મંત્રી મદન દિલાવરે રવિવારે એક નવા વિવાદને જન્મ આપ્યો છે. તેમણે જાહેર કર્યું કે મુઘલ સમ્રાટ અકબરને શાળાઓમાં મહાન વ્યક્તિ તરીકે ભણાવવામાં આવશે નહીં. અકબરે વર્ષો સુધી દેશને લૂંટ્યો છે. ભવિષ્યમાં, કોઈ પણ મુઘલ સમ્રાટને ‘મહાન વ્યક્તિત્વ’ તરીકે વખાણવા દેવામાં આવશે નહીં. આ બહાને, ચાલો જાણીએ કે અકબરના નામમાં મહાન શબ્દ કેવી રીતે અને શા માટે ઉમેરવામાં આવ્યો, નવા વિવાદનું મૂળ શું છે અને શું અકબરે ખરેખર દેશને લૂંટ્યો?

મુઘલ સમ્રાટ હુમાયુના વનવાસ દરમિયાન તેની પત્ની બેગમ હમીદા બાનોએ વર્ષ 1542માં જલાલુદ્દીન મોહમ્મદ અકબરને જન્મ આપ્યો હતો. અકબરને વાંચન-લેખનમાં કોઈ રસ નહોતો. તેથી, મેં ઔપચારિક શિક્ષણ મેળવ્યું ન હતું પરંતુ વિવિધ બાબતો વિશે જ્ઞાન મેળવવામાં રસ હતો. ખાસ કરીને યુદ્ધની તરકીબો શીખવામાં ખૂબ રસ દાખવ્યો. અકબર 13 વર્ષનો હતો ત્યારે હુમાયુનું અવસાન થયું. આના પર હુમાયુના સેનાપતિ બૈરામ ખાને જલાલુદ્દીનને શહાંશાહ અકબરના બિરુદ સાથે ગાદી પર બેસાડ્યો.

અકબર દરેક પાસેથી જ્ઞાન મેળવતો હતો
સામાન્ય રીતે, ભારત પર હુમલો કરનારા તમામ વિદેશીઓ લૂંટના હેતુથી આવતા હતા. બાબરના નેતૃત્વમાં મુઘલોએ પણ હુમલો કર્યો, પરંતુ અહીં સત્તા કબજે કર્યા પછી, તેઓ તેમના શાસન દરમિયાન દેશની પ્રગતિમાં મદદરૂપ સાબિત થયા. મુઘલ શાસન દરમિયાન ભારતમાં સાંસ્કૃતિક રીતે સમૃદ્ધ ફેરફારો થયા. મુઘલ શાસક અકબરે 1556 થી 1605 એડી સુધી ભારત પર શાસન કર્યું. તેમના 26 વર્ષના શાસન દરમિયાન, અકબર તેમની કાર્યક્ષમ શાસન તકનીકો માટે જાણીતા હતા.

ઈતિહાસકારો કહે છે કે અકબરે દરેક વ્યક્તિ પાસેથી જ્ઞાન મેળવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, જો કે તે પોતે અભણ હતો. તે લોકો સાથે નમ્રતાથી વર્તતો હતો. અકબરે આટલા મોટા દેશ પર શાસન કરવા માટે કેન્દ્રિય સંઘીય સરકારની રચના કરી. જેમાં અલગ-અલગ રાજ્યોનું શાસન અલગ-અલગ લોકોને સોંપવામાં આવ્યું હતું.

અકબરનું નામ મહાન કેવી રીતે પડ્યું?
મુસ્લિમ હોવા છતાં અકબર ધર્મ પ્રત્યે કટ્ટર ન હતો. અકબરે વિવિધ ધર્મોના લોકોને જોડવા માટે આવા ધાર્મિક વૈવાહિક જોડાણો બનાવ્યા, જેણે એકતા અને એકતાનો સંદેશ આપ્યો. અકબરે કલા અને સંસ્કૃતિને સમર્થન આપ્યું હતું. તેમને કવિઓ-ગાયકો તેમજ અન્ય તમામ પ્રકારના કલાત્મક લોકોનો સંગાથ ગમ્યો. અકબર દ્વારા દિલ્હી અને તેની આસપાસ બાંધવામાં આવેલા કિલ્લાઓ અને મહેલો કારીગરીના અનોખા ઉદાહરણો છે.

કટ્ટર મુસ્લિમ અધિકારીઓએ તેનો વિરોધ કર્યો હોવા છતાં અકબરે પોતાના મહેલમાં જ રાણી જોધા માટે મંદિર બનાવ્યું હતું. આ મુઘલ સમ્રાટે દીન-એ-ઇલાહી નામના ધર્મની કલ્પના કરી હતી, જેનો અર્થ થાય છે કે ભગવાન એક છે અથવા બધા ધર્મો સમાન છે. અકબરના શાસનકાળ દરમિયાન હિંદુઓના ધાર્મિક યાત્રાધામો પર લાદવામાં આવતો જીઝિયા કર નાબૂદ કરવામાં આવ્યો હતો. એટલું જ નહીં, તેમણે મહત્વપૂર્ણ સરકારી હોદ્દાઓ પર વિદ્વાન હિંદુ વિદ્વાનોની નિમણૂક પણ કરી.

દિવાન-એ-આમમાં તેઓ સામાન્ય લોકોની સમસ્યાઓ સાંભળતા હતા અને દીવાન-એ-ખાસમાં તેઓ હિન્દુ, મુસ્લિમ અને ખ્રિસ્તી વિદ્વાનો સાથે મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરતા હતા. આ બધા પ્રયત્નોને કારણે જ તેમને અકબર મહાન કહેવાયા.

સામ્રાજ્યને વિસ્તૃત કરવાનો પ્રયાસ કરો
જ્યાં સુધી દેશને લૂંટવાનો સવાલ છે, અકબરે પણ અન્ય શાસકોની જેમ પોતાના સામ્રાજ્યને વિસ્તારવા માટે ઘણા રાજ્યો પર હુમલા કર્યા. તેની તાબેદારી સ્વીકારનાર રાજાઓએ તેમની પાસેથી કર વસૂલ કરીને તેને શાસન કરવાની છૂટ આપી. તેણે મુઘલ સલ્તનતમાં તાબેદારી ન સ્વીકારનારના સામ્રાજ્યને ભેળવી દેવાનો પ્રયાસ ચાલુ રાખ્યો.

મીના બજાર વિશે ઈતિહાસ આ જ કહે છે
હવે રાજસ્થાનના શિક્ષણ મંત્રી મદન દિલાવરે અકબર મહાન ન હોઈ શકે તેવું કહીને વિવાદ સર્જ્યો છે. તેઓ કહે છે કે અકબર આક્રમણખોર અને બળાત્કારી હતો. તે મીના બજાર બનાવતો હતો, જ્યાંથી તે સુંદર છોકરીઓને સાથે લઈ જતો હતો અને બળાત્કાર કરતો હતો.

હકીકતમાં, મંત્રી જે મીના બજારની વાત કરી રહ્યા છે તે ઈતિહાસકારોના મતે આગ્રાના કિલ્લામાં હુમાયુ દ્વારા શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ બજાર સેનાના અધિકારક્ષેત્રમાં હતું અને અહીં રાજવી પરિવારની મહિલાઓ અને રાજપૂત પરિવારોની રાણીઓ જેવી મોટી હસ્તીઓ બજારમાં માલ વેચતી હતી. આ માર્કેટમાં મુઘલ પરિવારના અમુક પસંદ કરેલા લોકોને જ ખરીદી કરવાની છૂટ હતી. અન્ય રાજાઓ પણ અહીં ખરીદી કરી શકતા હતા. આ માર્કેટમાં તમામ વસ્તુઓ સામાન્ય કરતા વધુ ભાવે વેચાતી હતી અને તેમાંથી એકઠા થયેલા પૈસા ગરીબોમાં વહેંચવામાં આવતા હતા.